कुशल प्रशासकमा तीन कुरा निष्ठा, नैतिकता र व्यवसायिकता मूल मानिन्छ । तर निजामती सेवाका विभिन्न पद हुँदै सचिव बनेका प्रशासकहरूमा यसको कमी हुँदा कानूनी तथा नैतिक प्रश्न उब्जन थालेका छन् ।

पूर्वसचिव शारदाप्रसाद त्रिताल सचिवहरूको इमानदारितामाथि प्रश्न उठे पनि राम्रा सचिवको अहिले पनि कमी नरहेको बताउँछन् । जसमा उनले एकनारायण अर्याल, रामप्रसाद घिमिरे, केवल भण्डारी, तोयम राय, गोकर्णमणि दुवाडी, सुमनराज अर्यालको नाम लिए ।

त्रितालका अनुसार प्रशासनलाई डोहो–याउने सचिवमा नेतृत्व क्षमता, कार्यसम्पादन, इमानदारिता, सदाचारिता, राजनीतिक व्यक्तिसँगको समन्वयात्मक सम्बन्ध, अन्य कर्मचारीसँगको व्यावसायिक सम्बन्ध, उसले दिएका योगदान महत्त्वपूर्ण हुन्छन् । यिनै सूचकका आधारमा राम्रा बहालवाला सचिवको नाम आफूले लिएको उनले अर्थ्याए ।

‘यी सूचक कसैमा धेरै होला, कसैमा थोरै । तर सरसर्ती हेर्दा अहिलेका यी सचिवहरूमा यस्तो विशेषता छ जस्तो लाग्छ,’ उनले भने ।

अवकाश पाइसकेका पुराना केही सचिवहरू पनि उनका लागि प्रिय छन् । ‘०४६ सालभन्दा अघि धेरै राम्रा सचिव थिए भनिन्छ । ०४६ पछि कुनै न कुनै सचिवसँग सम्पर्कमा आएको र कोहीको बारेमा सुनेका आधारमा राम्रा लागे,’ उनले भने, ‘मैले नसुनेका र नचिनेका अन्य सचिवहरू पनि राम्रा हुन सक्छन् । तर काम गरेको, चिनेको र सुनेमध्येका केही नाम यहाँ लिएको हुँ ।’

पूर्वमा उनले भोजराज पोखरेल, लीलामणि पौड्याल, प्रेमकुमार राई, सोमलाल सुवेदी, स्व. माधव घिमिरे, बाबुराम आचार्य, दुर्गा भट्टराई, मधुरमण आचार्य, मधु रेग्मी, पूर्णचन्द्र भट्टराई, दीपेन्द्र पुरुष ढकाल, गोपीनाथ मैनाली, उमेश मैनालीको नाम लिए । त्यस्तै, लालशंकर घिमिरे, द्वारिकानाथ ढुंगेल, कृष्ण ज्ञवाली, जयमुकुन्द खनाल, शंकर कोइराला, सुमन शर्मा, वमन न्यौपाने, विमल वाग्ले, मणिराम ओझा पनि त्रिताललाई राम्रा लाग्छन् ।

पूर्वसचिव गोपीनाथ मैनालीको तर्क भने अलिक फरक छ । उनी विगतमा देशले धेरै कुशल सचिव पाए पनि अहिले त्यस्ता अनुहार पातलिँदै गएको सुनाउँछन् । बहालवाला सचिवमा प्रशंसा गर्न लायक एक जना पनि नरहेको अनौठो जिरह उनले पेश गरे । नेपालवाचले केही पूर्व प्रशासकहरूसँगको कुराकानीका आधारमा राम्रा सचिव र उनीहरूले गरेका राम्रा काम केलाउने जमर्को गरेको थियो । तर पूर्वसचिव मैनालीलाई बहालवाला राम्रा सचिव सम्झनसमेत हम्मे–हम्मे पर्यो । ‘अहिले जति पनि सचिव छन्, तीमध्ये कोही पनि प्रशंसा गर्न लायक छैनन,’ मैनालीले आफ्नो मूल्यांकन सुनाए ।